Hoe zorg ik dat mijn foto's de juiste kleur krijgen?

Hallo abonnee,

Ik vroeg mijn stagiaire om een blog te schrijven over de witbalans. Ze heeft alles gedegen onderzocht en het resultaat vind je hieronder.

Maar voordat ik het resultaat van haar speurwerk met jullie ga delen eerst nog even de aankondiging van een wel heel leuke workshop: de workshop plonsfotografie. Een workshop waar je op een leuke, creatieve manier leert hoe je flitser werkt. En waar je nog leuke foto's aan over houdt ook ;-).

Meedoen? De workshop vindt plaats op 18 november van 9.30-14.30 uur.

Voor maar 79,= euro heb je een hartstikke leuke creatieve en leerzame dag, koffie en thee en een goed verzorgde lunch zijn inbegrepen. En je kunt al mijn flitsspullen lenen om er naar hartenlust mee te experimenteren.

Ik krijg al veel vragen over de data van de workshop voor volgend jaar. Die komen in oktober op de website. Beloofd ;-)

Okee, zoals beloofd hieronder de blog van mijn stagiaire over de witbalans. Het is een heel verhaal geworden, doe er je voordeel mee!

Als leerling van de Fotovakschool loop ik, Janoux Cremer, momenteel stage bij Liesbeth van Asselt van Stapfoto. Een opdracht die ik van haar kreeg was het schrijven van een blog over de witbalans. Dus bij deze!

Mijn eerste stap was: er achter komen waar de witbalans instelling op de camera zit. Dit is te vinden in de handleiding. Het verschilt per camera. Bij de ene camera kun je de witbalans wijzigen met een knopje, bij de andere camera in het snel menu en bij weer een andere camera moet je echt het menu in duiken.

Wat doet de witbalans?
Met de witbalans kun je de kleur in je foto corrigeren. Als je bijvoorbeeld een foto maakt bij (gloei)lamplicht is de kleur van de foto anders dan wanneer je een foto in de zon maakt. Dit wordt veroorzaakt doordat elke lichtbron zijn eigen kleur heeft. Om dit te laten zien heb ik 10 foto's van een lego poppetje onder een gloeilamp gemaakt. Ik heb daarbij steeds de witbalans instelling van mijn Sony a68 veranderd. Deze 10 foto's heb ik vervolgens samengevoegd tot onderstaande foto.

Hoe werkt het?

Nu is de vraag natuurlijk: 'hoe geef je een foto de juiste kleur m.b.v. de witbalans?'

Ten eerste door de juiste instelling te kiezen. Voorbeeld: als je bij gloeilamplicht fotografeert, zet je de witbalans op gloeilamp. Maar dit werkt niet altijd even goed. Soms wordt er dan bijvoorbeeld over-gecompenseerd.

Er zijn ook hulpmiddelen op de markt om het je makkelijker te maken. Ik heb er een aantal getest. Met dank aan CameraTools voor het mogen lenen van deze spullen.

1.  Een XpoBalance van Lastolite;
2.  Een expodisc;
3.  Een Whibal witbalans referentie kaart;
4.  Een witbalans lensdop;

De XpoBalance
Met de XpoBalance van Lastolite (zie afbeelding) kun je de witbalans en de belichting instellen. Het instellen van de belichting laten we in dit blog over witbalans buiten beschouwing.

De XpoBalance is opvouwbaar en heeft twee kanten. Aan de ene kant heb je de tinten: zwart, wit en 18% grijs. Aan de andere kant heb je drie verschillende tinten grijs. Voor het meten van je witbalans gebruik je alleen het witte vlak.

Je kan dit op twee manieren doen:

1. In de nabewerking
Bij het fotograferen van je onderwerp zorg je er eerst voor dat de belichting, scherpte en compositie goed is. Je kan de scherpstelling evt. ook later doen, maar persoonlijk vind ik het handiger als je dat al gedaan hebt.

Daarna maak je eerst een foto van de XpoBalance die je vlak voor het onderwerp houdt. Zorg dat het witte vlak in beeld is (beeldvullend). Daarna kun je verder gaan met fotograferen (natuurlijk zonder de XpoBalance in beeld ;-) ) en is het later aan een fotobewerkings-programma om de kleur te corrigeren.

Dat doe je als volgt: de gemaakte foto's open je in Lightroom, Adobe Camera Raw of in een ander fotobewerkingsprogramma. Je klikt dan met het grijspipet (ook wel witbalans pipet genoemd) op het witte vlak in de eerste foto. Nu verandert de kleur van je foto.

Als je dit doet in een RAW converter kun je de nieuwe instellingen nu kopiëren naar alle gemaakte foto's die je bij deze lichtbron gemaakt hebt.

2. Tijdens het fotograferen
Als je het meteen goed wilt doen, kan je de XpoBalance ook tijdens het fotograferen gebruiken. Je kiest dan voor het zelf instellen van de witbalans ("Custom WB", zit helaas niet op alle camera's). Dit is een handige optie voor mensen die hun foto's niet nabewerken.

Bij mijn camera, de Sony a68, werkt dat zo: ga naar de witbalans en kies voor "eigen instelling". Maak een foto van het witte vlak, beeldvullend (deze gemaakte foto wordt niet opgeslagen op je SD-kaart). Je camera slaat de witbalans instelling nu op en gebruikt deze bij je volgende foto's.

Belangrijk: Als je van locatie verandert en de kleur van het licht verandert daarbij, dan moet je de witbalans wel weer even opnieuw instellen.

Het maakt voor het eindresultaat niet uit of je de XpoBalance gebruikt tijdens het fotograferen of in de nabewerking. Het is maar net wat je handiger vindt. Persoonlijk vind ik het fijner om het tijdens het fotograferen te corrigeren. Dan weet je zeker dat het goed gaat, omdat je het direct op je scherm kunt controleren. Als je dat wilt, kun je in een fotobewerkingsprogramma de kleur dan nog een beetje aanpassen naar jouw smaak.

Als laatste heb ik de automatische witbalans vergeleken met de custom instelling m.b.v. het witte vlak van de XpoBalance en met een wit papiertje, zie de drie foto's hieronder. Met het instellen van de "Custom WB" met behulp van een wit vel papier is de kleur zeker beter dan op de automatische witbalans, maar de foto is toch nog wat groen (laatste foto van de drie). Met de XpoBalance (middelste foto) zijn de kleuren duidelijk beter.

Witbalans lensdop
Het volgende hulpmiddel wat ik getest heb, is een witbalans lensdop. Deze kun je op je objectief zetten. De grootte van de lensdop is afhankelijk van de diameter van je objectief.

Voordat je de lensdop op je objectief bevestigt, moet je er eerst voor zorgen dat je de juiste belichting ingesteld hebt. En evt. compositie en scherpstelling. Als je eenmaal scherpgesteld hebt, zet je je camera op handmatig scherpstellen. Zo voorkom je dat je camera opnieuw gaat scherpstellen als je de ontspanknop indrukt.

Daarna zet je de lensdop op je objectief en kun je de witbalans meten, weer via "Custom WB". Je meet je witbalans door de camera naar de lichtbron te richten (niet naar het onderwerp dus....). Verder gaat het eigenlijk hetzelfde als bij de XpoBalance. Om verder te fotograferen, haal je de witbalans lensdop van je objectief.

Ik heb de witbalans lensdop nog even vergeleken met de melkwitte deksel van een bus Pringles (tegenwoordig zijn er ook doorzichtige deksels, die werken helaas niet). Ik hoor vaak dat dat ook een goede witbalans geeft. Het maakt inderdaad maar heel weinig verschil........

Expodisc
Je kiest weer voor het zelf instellen van je witbalans, dit keer door het maken van de foto met de Expodisc op je objectief. De camera slaat je instellingen weer op en gebruikt die voor je volgende foto's (die je natuurlijk zonder de Expodisc op je objectief maakt. .. )

Ter vergelijk heb ik een foto gemaakt met de automatische witbalans. De foto is erg oranje/geel. De tweede afbeelding is gemaakt m.b.v. de expodisc. Je ziet een enorm kleur verschil. Op deze foto komen de kleuren goed overeen met hoe ze er echt uitzien.

Whibal Witbalans Referentie Kaart
Als laatste test ik de Whibal referentie kaart. Dit is een klein en compact kaartje met 3 tinten: zwart, wit en grijs. Net zoals met de Lastolite kun je hiermee ook de belichting (= curves/histogram) goed instellen. Maar dat laten we in deze blog dus even voor wat het is.

De Whibal kaart gebruik je voor de nabewerking. Je maakt één foto van de Whibal bij je onderwerp. Waarbij het belangrijk is dat het kaartje geen schitteringen heeft, dus een egale kleur. Daarna maak je alle andere foto's zonder de Whibal kaart.

Als je klaar bent, laad je alle foto's in een fotobewerkingsprogramma, met de foto van de Whibal bij het onderwerp vooraan. Dan klik je met je witbalans pipetje (ook wel grijspipet genoemd) op het grijze gedeelte van de kaart en je fotobewerkingsprogramma corrigeert de witbalans, zoals hieronder te zien is. Als je dit in een RAW converter doet, kun je deze instellingen heel simpel naar alle andere foto's die je bij dezelfde lichtbron maakt kopiëren.

Voor mij is dit de snelste en handigste manier. Het resultaat is mooi en het werken met de Whibal tool gaat erg snel. Daarnaast is het ook nog eens een klein hulpmiddel die je gemakkelijk mee kunt nemen. Met één klik op de knop in de Raw Converter heb je een goed resultaat.

Verschil XpoBalance en Whibal
Zoals je gelezen hebt, heb ik bij de XpoBalance van Lastolite het witte vlak gebruikt voor het meten van de witbalans. Zo was het omschreven in de handleiding. Bij de Whibal witbalans referentie kaart gebruik je een grijs vlak.

Nu was ik wel nieuwsgierig waarom je volgens de handleiding bij de XpoBalance het witte vlak moet gebruiken, terwijl de Whibal WB referentiekaart grijs is. Dit heb ik uitgezocht.

Voor het instellen van de kleur in je foto hoeft je grijskaart niet precies 18% grijs te zijn (dit is wel zo bij het meten van de belichting). De grijskaart kan voor de witbalans ook bijvoorbeeld 6% of 25% grijs zijn, zolang iedere kleur maar dezelfde waarde heeft. Dus R150, G150 en B150. Een goede grijskaart reflecteert alle kleuren van licht dus in dezelfde hoeveelheid.

Het maakt daarvoor niet uit of je het grijze vlak of witte vlak gebruikt, zolang je bij het gebruik van een wit vlak er maar voor zorgt dat je clipping in je histogram voorkomt.

Conclusie
Mijn conclusie is dat een witbalans hulpmiddel veel verschil maakt. De camera probeert een zo goed mogelijke witbalans instelling te maken op de AWB-stand, maar je ziet dat dit niet altijd even goed lukt. Met een hulpmiddel voor de witbalans is dat probleem opgelost. Je foto's worden een stuk mooier, en dat eigenlijk maar met een kleine moeite.

Qua kleuren is er geen mega verschil tussen de hulpmiddelen. Eén van deze hulpmiddelen ga ik zeker aanschaffen, mijn keus valt dan op de Whibal Referentiekaart i.v.m. z'n compactheid. Als je liever gelijk het resultaat goed wilt hebben omdat je niet wilt nabewerken is de Expodisc een goede keuze.